Ortaya Çıkışından XX. Yüzyıla Kadar; Mücadelesi ve Paradigmaları
Özet
Avrupa’nın Karanlık Ortaçağı olarak adlandırılan döneminde yaşanan bilimsel, fikirsel gelişmeler ile kilisenin skolastik düşüncesinden ve feodal sistemden kurtulmaya çalışan Avrupa toplumu, siyasi ve fikri olarak birçok inkılap yaşamıştır. Yeni buldukları kıtaların zenginliklerinin sömürülmesi, Rönesans, Reform, Aydınlanma Çağı, Sanayi Devrimi, Fransız Devrimi ve sair yaşanan inkılaplar süresince feodal/kapalı ekonomiden, pazar ekonomisine ve sonrasında ticari ve sanayi olmak üzere kapitalizm ekonomisine geçmiştir. XIX. yüzyıl ve sonrasında zirveye ulaşan kapitalist yapı, kaynak ve pazar arayışı sonucunda emperyalizmi aktif olarak kullanmaya başlamıştır. İç ve dış sömürgeciliğe, işçi sınıfının kapitalist sistemde ezilmesine karşı tepki olarak çıkan sosyalizm ve onun radikal boyutu olan komünizm akımı başlangıçta fabrika işçilerinin haklarını savunuyor olsa da ilerleyen yıllarda davasını kapitalist sisteme karşı yürütmüştür. Sosyalizmi, sistemleştirilerek siyasal harekete çeviren Karl Marx ve Friedrich Engels’ten öncede mevcut olmasına rağmen etkinliğinden bahsetmek pek mümkün değildir; öncesinde yapılan faaliyetler küçük ve lokal kalmış, ütopya olarak değerlendirilmiştir. Sosyalizm, 1848’e kadar bireyciliğin karşıtı olarak biliniyor olsa da bu tarihten sonra insan haklarının ekonomik ve sosyal yaşantısını da içine alan yeni bir toplum düzeni olarak ortaya çıkmıştır. Biz makalemizde kapitalizmin ortaya çıkışından XX. yüzyıla kadar olan sürecini; ağırlıklı olarak fikirsel alt yapısını, modellerini ve ona karşı gösterilen tepkileri işlemekteyiz.
1 Yorum